Tajskie nazwy miast i ulic

Bardzo ważny w nauce tajskiego jest moment, kiedy potrafimy już trochę czytać i zauważamy, że te wszystkie esy-floresy, które widać wszędzie w Tajlandii mają jednak sens (no dobra, nie wszystkie, ale większość 🙂). Czasami jednak nawet kiedy potrafimy literka po literce odczytać, co jest napisane na jakimś znaku, i tak nic nam to nie mówi. W tym wpisie będzie o tym, jak odnaleźć sens w tajskich nazwach miast i ulic:

Na początek najważniejsze miasto, czyli oczywiście Bangkok, nazywany po tajsku:

กรุงเทพฯ krung⁰teep¹
กรุง krung⁰ (miasto)
เทพ teep¹ (anioł)

czyli po prostu „Miasto Aniołów”. Nie będę się tutaj wgryzał w resztę oficjalnej nazwy Bangkoku, bo jest trochę przydługa 🙂 Czy jednak słówko กรุง występuje jeszcze w innych nazwach miast? Tajowie używają go jeszcze w przypadku:

กรุงธนบุรี krung⁰ton⁰bu¹rii⁰

ponieważ była to stolica kraju przed Bangkokiem. Obecnie Thonburi jest częścią Bangkoku i znajduje się po zachodniej stronie rzeki Menam. Sprawa z „Rzeką Menam” też jest raczej zabawna, ponieważ słowo:

แม่น้ำ mee²naam³ (matka wody)

znaczy po prostu „rzeka” i wcale nie jest nazwą własną tej akurat rzeki, która przepływa przez Bangkok. Można sobie wyobrazić, że jakiś wczesny podróżnik z Europy przybył do dzikiego Syjamu i chciał się dowiedzieć, jak się nazywa ta wielka rzeka, a miejscowi z uśmiechem odpowiadali zgodnie, że to แม่น้ำ :). Samo słówko แม่ oznacza „matka” i jest często używane w nazwach rzek:

แม่น้ำแม่โขง mee²naam³mee²kong⁴ (aligator) -> Rzeka Aligatorów
แม่นำเจ้าพระยา mee²naam³dziao²pra³jaa⁰ (lord) -> Rzeka Lordów

Ale wróćmy do miast. Mamy już jedno słówko, która może oznaczać miasto. A co jeszcze może nam powiedzieć กรุงธนบุรี? Otóż druga część tego słowa, czyli บุรี samo w sobie można przetłumaczyć jak nasze -gród (np. Nowogród) czy -gard (np. Starogard). Znajdziemy je na przykład w następujących nazwach:

ธนบุรี ton⁰ (bogactwo) bu¹rii⁰ -> Bogate Miasto
ชลบุรี czon⁰ (wodny/a) bu¹rii⁰-> Wodne Miasto
ราชบุรี raat¹ cza³ (królewski/a) bu¹rii⁰ -> Królewskie Miasto
สิงห์บุรี sing⁴ (lew) bu¹rii⁰ -> Lwie Miasto
เพชรบุรี pet³ (diament) bu¹rii⁰ -> Diamentowe Miasto
นนทบุรี non⁰ ta³ (radość) bu¹rii⁰ -> Radosne Miasto

No fajnie, ale czy Tajowie nie używają w ogóle słowa Bangkok? Obecnie używają tylko, żeby ich turyści zrozumieli, ale kiedyś była to faktycznie nazwa miejsca, które znajdowało się po drugiej stronie rzeki Menam od ówczesnej stolicy Thonburi:

บางกอก bang⁰kok¹ -> Osada Oliwek

Dla porządku dodam, że to nie do końca oliwki takie jak my znamy z Europy, bo chodzi o tę roślinę (Śliwiec), a takie pochodzenie słowa Bangkok jest tylko teorią. Pełna nazwa tej rośliny w tajskim to nie กอก, tylko มะกอก. Niezależnie od tego, jak to było z Bangkokiem, słówko บาง możemy przetłumaczyć jako „osada” czy „wioska” i znajdziemy je w bardzo wielu nazwach:

บางพลี bang⁰plii⁰ (poświęcenie, poddanie się) -> Osada Poświęcenia
บางกะปิ bang⁰ka¹pi¹ (pasta z krewetek) -> Osada Pasty z Krewetek
บางรัก bang⁰rak³ (miłość) -> Osada Miłości
บางแสน bang⁰sen⁴ (100 000) -> Osada Stu Tysięcy
บางจาก bang⁰dziaak¹ (rodzaj palmy) -> Osada Palmowa
บางมด bang⁰mot³ (mrówka) -> Osada Mrówek

Drugim po Bangkoku najbardziej znanym miastem Tajlandii jest oczywiście Chiang Mai. Cziang to kolejne słowo na miasto:

เชียงใหม่ cziang⁰maj¹ (nowe/a) -> Nowe Miasto
เชียงดาว cziang⁰dao⁰ (gwiazda) -> Miasto Gwiazd
เชียงของ cziang⁰kong⁴ (od nazwy rzeki Mekong) -> Miasto nad Mekongiem

Ostatnim słówkiem oznaczającym „miasto” i często dodawanym do nazw jest นคร:

นครปฐม na³kon⁰pa¹tom⁴ (pierwszy/a, autentyczny/a) -> Pierwsze Miasto
นครพนม na³kon⁰pa³nom⁰ (wzgórze) -> Miasto na Wzgórzu
นครสวรรค์ na³kon⁰sa¹łan⁴ (Niebo) -> Niebiańskie Miasto
นครราชสีมา na³kon⁰ra¹cza²sii⁴maa⁰ (granica królestwa) -> Miasto na Granicy Królestwa
นครนายก na³kon⁰naa⁰jok³ (wódz) -> Miasto Wodza

A na koniec jeszcze kilka popularnych nazw miejsc w Bangkoku:

ราชดำเนิน rat¹dam⁰nyyn⁰ (Królewski Spacer) -> Ulica Królewskiego Spaceru
ราชดำริ rat¹cza³dam⁰ri³ (Królewski Namysł) -> Ulica Królewskiego Namysłu
สีลม sii⁴lom⁰ (młyn) -> Ulica Młynów
สุขุมวิท su¹kum⁴łit³ (mądrość) -> Ulica Mądrości
วิทยุ łit³ta³ju³ (radio) -> Ulica Radiowa
ข้าวสาร kaao²saan⁴ (mielony ryż) -> Ulica Zmielonego Ryżu
ชิดลม czit³lom⁰ (przewiew) -> Ulica Przewiewna
เพลินจิต plyn⁰dzit¹ (dobry nastrój) -> Ulica Pogodna
สุวรรณภูมิ su¹łan⁰na³pum⁰ (Złota Ziemia) -> Lotnisko Złota Ziemia
อโศก a¹sok¹ (Indyjski władca Asioka) -> Ulica Asioki
นานา naa⁰naa⁰ (różnorodność) -> Ulica Różności
ประตูน้ำ pra¹tuu⁰naam³ (śluza) – Dzielnica Śluz
ลุมพินี lum⁰pi³nii⁰ (miejsce narodzin Buddy – Lumbini w obecnym Nepalu) – Park Lumbini

A skąd się wzięła nazwa ulicy na znaku na górze strony? „Srinakarin” to imię matki Króla Ramy IX 🙂